قوتو کرمان یا همان قاووت، یکی از سوغات‌های باارزش و سنتی استان‌های سیرجان، بم و کرمان است که تاریخچه‌ی طولانی و معتبری دارد. در لهجه کرمانی به آن “قُووِتو” و در برخی مناطق دیگر همچون بم و سیرجان ممکن است به آن “قُویت” یا “قُبیت” نیز بگویند.
این پودر خوراکی، واقعاً نوعی شیرینی است و از مواد غذایی مختلفی تهیه می‌شود که طعم و مزه‌های گوناگونی دارد. مواد اصلی در تهیه‌ی آن شامل نخود، نارگیل، شکر، پسته و مواد دیگر است که به ترکیبات مختلفی اضافه می‌شوند. اما نوع معروفترین و کاملترین آن، قوتویی قهوه‌ای رنگ است که شامل موادی از قبیل قهوه، شکر، تخم خرفه، خشخاش، جو، بذر کتان، گشنیز، روپاس، سیاه‌دانه، جدوا، هل باد، هل رسمی، موردانه، کنجد و تخم کاهو می‌شود. این مواد برشته شده و سپس مخلوط و آسیاب می‌شوند تا به شکل پودری برسند.
ترکیبات قاووت
ترکیبات قوتو کرمان یا قاووت ممکن است بسته به نوع و ترکیب محلی متفاوت باشد. اما چندین مواد اصلی معمولاً در تهیه آن استفاده می‌شود. به طور کلی، ترکیباتی که معمولاً در قوتو کرمان یافت می‌شوند، عبارتند از:
- مواد اصلی:
- نخود: یکی از مواد اصلی که به عنوان پایه قوتو استفاده می‌شود.
- شکر: برای افزودن شیرینی به قوتو.
- قهوه: برای ایجاد طعم و عطر ویژه.
- مواد مختلط:
- تخم خرفه: برای افزایش طعم و مزه.
- خشخاش: برای افزودن رنگ و مزه.
- جو: برای ضخامت دادن به قوتو.
- بذر کتان: برای افزایش مواد مغذی.
- گشنیز: برای عطر و طعم.
- روپاس: برای افزایش مزه و طعم.
- ادویه‌ها و گیاهان خشک:
- سیاه‌دانه: برای عطر و مزه.
- جدوا: برای افزایش طعم.
- هل باد و هل رسمی: برای افزایش عطر.
- موردانه: برای افزایش طعم.
- کنجد: برای افزایش مواد مغذی و مزه.
- تخم کاهو: برای تغذیه و مزه.
این ترکیبات ممکن است بسته به سلیقه‌ها و منطقه مختلف متغیر باشند، اما این مواد اصلی عموماً در تهیه قوتو کرمان استفاده می‌شوند.
خواص قاووت
قوتو یا قاووت به عنوان یک غذای سنتی و محلی ایرانی، خواص متعددی دارد که به دلیل ترکیبات متنوع موجود در آن ایجاد می‌شود. در اینجا چند خاصیت مهم و مفید قاووت ذکر می‌شود:
- منبع انرژی: قاووت به عنوان یک غذای سنتی و سنگین، منبع انرژی غذایی قابل توجهی است. موادی مانند نخود، جو و شکر که در ترکیب آن وجود دارند، انرژی قابل توجهی فراهم می‌کنند که می‌تواند برای فعالیت‌های روزانه و نیازهای بدنی مفید باشد.
- غنی از مواد مغذی: قاووت به دلیل ترکیبات مختلفی که شامل نخود، گیاهان خشک، ادویه‌ها و تخم‌های مختلف است، غنی از مواد مغذی مانند پروتئین، فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی است.
- تقویت سیستم ایمنی: مواد مغذی موجود در قاووت می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کند. برخی از ترکیبات مانند گشنیز، سیاه‌دانه و هل دارای خواص ضد التهابی و ضد باکتریایی هستند که می‌تواند به بهبود سلامتی عمومی بدن کمک کند.
- تأثیر آرامبخش: برخی از ادویه‌ها و گیاهان خشک موجود در قاووت مانند هل دارای خواص آرامبخشی هستند که ممکن است برای کاهش استرس و اضطراب مفید باشند. حتی در رابطه جنسی نیز تاثیر گذار هستند.
- پشتیبانی از سلامت قلب: موادی مانند جو و بذر کتان که در ترکیب قاووت وجود دارند، ممکن است به سلامت قلب کمک کنند. این مواد می‌توانند فشار خون را کاهش دهند و به کنترل کلسترول خون کمک کنند.
به طور کلی، مصرف قاووت به عنوان یک غذای سنتی و محلی می‌تواند به تأمین انرژی، تقویت سلامتی عمومی بدن و پشتیبانی از سلامت قلب کمک کند. اما برای بهره‌برداری بهینه از خواص آن، مصرف متعادل و با اندازه‌گیری صحیح توصیه می‌شود.
انواع قاووت
قاووت یک غذای محلی و سنتی ایرانی است که در مناطق مختلف کشور تهیه و مصرف می‌شود. انواع مختلفی از قاووت وجود دارد که با تغییرات در مواد تشکیل‌دهنده و روش تهیه متفاوت می‌شوند. در زیر تعدادی از انواع معروف قاووت را ذکر می‌کنم:
قاووت ۴۰ گیاه
قاووت ۴۰ گیاه یکی از نوع‌های ویژه و محبوب قاووت است که از مخلوط چهل گیاه و گیاهان مختلف تهیه می‌شود. این نوع قاووت معمولاً شامل ترکیبات متنوعی از گیاهان خشک، ادویه‌ها، و تخم‌های مختلف است که برای تهیه آن استفاده می‌شود. هر گونه ترکیب و ترکیبات دقیق آن ممکن است بسته به سلیقه‌ها و منطقه مختلف متفاوت باشد. این نوع قاووت معمولاً دارای طعم و مزه‌ای خاص و متفاوت است که به دلیل تنوع گیاهان و ادویه‌های مورد استفاده در آن، تجربه مصرف آن بسیار جالب و متنوع است.
قاووت خشخاش
قاووت خشخاش یکی از نوع‌های معروف و محبوب قاووت است که با افزودن خشخاش به ترکیبات اصلی قاووت تهیه می‌شود. این نوع قاووت معمولاً شامل مواد اصلی مانند نخود، شکر، و ادویه‌ها همچون هل و کرچک، به همراه خشخاش است. اضافه کردن خشخاش به قاووت علاوه بر افزودن طعم و مزه خاصی به آن، باعث ایجاد طعم و عطری خوشبو و دلپذیر می‌شود.
خشخاش به عنوان یکی از ادویه‌های متداول در آشپزی ایرانی به دلیل طعم و عطر مطبوعی که به غذاها اضافه می‌کند، بسیار محبوب است. همچنین، خشخاش دارای خواص سلامتی متعددی نیز است و به عنوان یک منبع غنی از مواد مغذی و فیتوشیمیکال‌ها شناخته می‌شود. به همین دلیل، قاووت خشخاش می‌تواند به عنوان یک غذای مفید و خوشمزه در رژیم غذایی افراد مورد استفاده قرار گیرد.
قاووت گل گاوزیان
قاووت گل گاوزیان یک نوع خاص از قاووت است که از گل گاوزیان یا به اصطلاح “گل آهو” تهیه می‌شود. گل گاوزیان یک گیاه دارویی است که به عنوان یک گیاه معطر و دارای خواص طبیعی شناخته شده است. این گیاه معمولاً در طبخ غذاها و مواد غذایی مختلف استفاده می‌شود، اما قاووت گل گاوزیان یکی از کاربردهای خاص و خوشمزه‌ترین آن است.
برای تهیه قاووت گل گاوزیان، عموماً از گل‌های تازه یا خشک شده این گیاه استفاده می‌شود. این گل‌ها به عنوان یک ادویه و معطر در تهیه قاووت به مواد اصلی اضافه می‌شوند، که می‌تواند شامل نخود، شکر، ادویه‌ها، و سایر مواد تشکیل‌دهنده قاووت باشد. اضافه کردن گل گاوزیان به قاووت به آن یک طعم و عطر مطبوع و متفاوت از دیگر انواع قاووت می‌بخشد و آن را به یک تجربه مصرفی منحصر به فرد تبدیل می‌کند.
به عنوان یک گیاه دارویی، گل گاوزیان همچنین دارای خواص آرامبخش و ضد اضطراب است، بنابراین ممکن است مصرف قاووت گل گاوزیان به عنوان یک وعده غذایی مفید و همچنین آرامبخش باشد.
قاووت گل محمدی
قاووت گل محمدی یا قاووت گلابی یک نوع قاووت خاص است که از گل محمدی یا گلاب به عنوان یک مواد اصلی و مخصوص در تهیه آن استفاده می‌شود. گل محمدی یک گیاه معطر و دارویی است که از گل‌های آن عطر و اسانس گلاب به دست می‌آید و برای مصارف مختلفی از جمله در آشپزی و تهیه نوشیدنی‌ها استفاده می‌شود.
برای تهیه قاووت گل محمدی، از اسانس و عطر گلاب به همراه مواد دیگر مانند نخود، شکر، ادویه‌ها و سایر ترکیبات استفاده می‌شود. این گونه قاووت معمولاً دارای طعم و عطری مطبوع و خاص از گلاب است که باعث می‌شود تجربه مصرف آن بسیار لذت‌بخش باشد.
از نظر سلامتی، گل محمدی همچنین دارای خواص آرامبخش و ضد استرس است، بنابراین قاووت گل محمدی ممکن است به عنوان یک خوراکی آرامبخش و طبیعی مورد استفاده قرار گیرد. اما به دلیل مواد دیگر موجود در قاووت، توصیه می‌شود همواره مصرف آن به میزان مناسب و با توجه به نیازهای فردی صورت گیرد.
قاووت نخود نارگیل
قاووت نخود و نارگیل یک نوع خاص و محبوب از قاووت است که از ترکیب نخود و نارگیل به عنوان مواد اصلی تهیه می‌شود. این نوع قاووت معمولاً دارای طعم مطبوع و خاصی است که به دلیل ترکیب منحصر به فرد این دو مواد به دست می‌آید.
برای تهیه قاووت نخود و نارگیل، نخود سرخ شده به همراه نارگیل خرد شده و شکر به عنوان مواد اصلی استفاده می‌شوند. این مواد به همراه ادویه‌ها و افزودنی‌های دیگر مانند هل، کرچک و گلاب، می‌توانند به قاووت عطر و طعمی خوشمزه و ویژه ببخشند.
قاووت نخود و نارگیل یکی از مواردی است که در فصول سرد سال بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد، زیرا این نوع غذا باعث ایجاد حس گرما و راحتی در بدن می‌شود. همچنین، نخود به عنوان یک منبع عالی از پروتئین و نارگیل به عنوان یک منبع سالم و خوشمزه از چربی‌های سالم، باعث می‌شود این نوع قاووت به عنوان یک غذای سالم و مغذی مورد توجه قرار گیرد.
قاووت نارگیل
قاووت نارگیل یکی از انواع محبوب و خوشمزه قاووت‌ها است که با استفاده از نارگیل به عنوان مواد اصلی تهیه می‌شود. این نوع قاووت معمولاً دارای طعم شیرین و عطر مطبوعی از نارگیل است که به آن یک لمس خاص و ویژه می‌دهد.
برای تهیه قاووت نارگیل، از گوشت نارگیل خام یا رنده‌شده استفاده می‌شود. این گوشت نارگیل به همراه مواد دیگر مانند نخود، شکر، و ادویه‌های مختلف مانند هل، کرچک، و گلاب ترکیب می‌شود. این ترکیبات با هم مخلوط و پخته می‌شوند تا یک قاووت خوشمزه و مغذی به دست آید.
قاووت نارگیل به دلیل طعم و مزه خاص نارگیل و همچنین خواص مفید نارگیل برای سلامتی مانند افزایش انرژی، افزایش حافظه، و اثر آرامبخشی، مورد توجه قرار می‌گیرد. این یک انتخاب عالی برای هر زمان از روز است، مخصوصاً در فصول گرم سال که نارگیل به عنوان یک مواد ملایم و تازه‌کننده شناخته می‌شود.
دیگر انواع قاووت
- قاووت نخودی: این نوع قاووت از نخود سرخ شده، شکر، و اغلب نارگیل تهیه می‌شود. این یکی از نوع‌های محبوب و پرطرفدار قاووت است که در اکثر مناطق ایران یافت می‌شود.
- قاووت پسته‌ای: در این نوع قاووت، پسته به جای نخود استفاده می‌شود. این نوع معمولاً با اضافه کردن شکر، پسته خرد شده، و گاهی هم نارگیل تهیه می‌شود.
- قاووت قهوه‌ای: این نوع قاووت از قهوه، شکر، و ترکیبی از مخلوطی از گیاهان خشک و ادویه‌ها تهیه می‌شود. این قاووت اغلب دارای طعم غنی و متفاوتی است و به عنوان یک وعده غذایی یا خوراکی محبوب محسوب می‌شود.
- قاووت عسلی: در این نوع قاووت، به جای شکر، عسل به عنوان افزودنی شیرین‌کننده استفاده می‌شود. این نوع قاووت معمولاً دارای طعم خاص و شیرین است که برخی از افراد آن را ترجیح می‌دهند.
- قاووت مخلوط: برخی از افراد ترکیبات مختلفی را برای تهیه قاووت استفاده می‌کنند، مانند ترکیبی از نخود، پسته، شکر، قهوه، عسل و سایر مواد مخلوط. این نوع قاووت ممکن است در مناطق خاص یا توسط افرادی با سلیقه‌های خاص تهیه شود.
همچنین، بسته به منطقه و سلیقه محلی، ممکن است انواع دیگری از قاووت وجود داشته باشد که مواد مختلف و ترکیبات متفاوتی دارند.
طرز تهیه قاووت
تهیه قاووت یک فرآیند نسبتاً ساده است که با استفاده از ترکیبات اصلی مانند نخود، شکر، و ادویه‌ها می‌توان آن را درست کرد. در زیر یک روش معمول برای تهیه قاووت ذکر شده است:
مواد لازم:
- ۱ پیمانه نخود
- ۲ پیمانه آب
- ۱ پیمانه شکر
- ادویه‌های مختلف مانند هل، کرچک، و گلاب (به میزان لازم)
- اختیاری: نارگیل، پسته، گل محمدی و سایر افزودنی‌ها برای تغییر طعم و مزه
روش:
۱. نخود را حدود ۸ تا ۱۲ ساعت یا تا وقتی که به خوبی نرم شود، خیس کنید. سپس آن را آبکش کرده و شسته و آب را دور بریزید.
۲. نخود را درون یک قابلمه بزرگ قرار دهید و آب را به آن اضافه کنید. آب را بر روی حرارت قرار دهید و به جوش آورید. سپس حرارت را کاهش دهید و نخود را به مدت حدود ۱ تا ۲ ساعت بپزید یا تا اینکه نرم شود.
۳. پس از پختن نخود، آن را از آب بردارید و آبکش کنید. سپس آن را به یک کاسه بریزید و با یک آسیاب یا مخلوط‌کن، آن را خرد یا پوره کنید تا یک پوره نرم و یکدست بدست آید.
۴. نخود پوره شده را به همراه شکر و ادویه‌های مورد نظر مانند هل و کرچک به قابلمه برگردانید. اگر از نارگیل یا سایر افزودنی‌ها استفاده می‌کنید، آنها را هم اضافه کنید.
۵. مواد را در قابلمه روی حرارت ملایم قرار دهید و همه مواد را با هم مخلوط کنید. مراقب باشید تا شکر به طور کامل حل شود و مواد به هم مخلوط شوند.
۶. قاووت را به مدت حدود ۱۵ تا ۲۰ دقیقه بپزید تا غلظت بگیرد و طعم‌ها و ادویه‌ها به خوبی ادغام شوند.
۷. پس از پختن، قاووت را از حرارت بردارید و به مدت کوتاهی خنک شود.
۸. قاووت را به ظروف مورد نظر خود بریزید و در یخچال قرار دهید تا خنک شود.
۹. می‌توانید قاووت را با تزئینات مختلفی مانند خشخاش، پسته، گردو و یا گل محمدی تزئین کنید و سرو کنید.
این روش یکی از روش‌های معمول برای تهیه قاووت است، اما ممکن است بسته به سلیقه شما یا ترکیبات موجود، روش‌های دیگری نیز وجود داشته باشد.
بیشتر بخوانید: میخک مارکتینگ
خواص قاووت در طب سنتی
در طب سنتی، قاووت به عنوان یک غذای محلی و سنتی، خواص متعددی دارد که به طور معمول به آن توصیه می‌شود. در زیر تعدادی از خواص معروف قاووت در طب سنتی ذکر شده است:
- تقویت سیستم گوارشی: موادی که در تهیه قاووت استفاده می‌شوند، مانند نخود، می‌توانند به تقویت سیستم گوارشی کمک کنند. فیبر موجود در نخود می‌تواند در تنظیم گوارش و جلوگیری از مشکلات مانند یبوست مؤثر باشد.
- انرژی‌زایی: قاووت به عنوان یک غذای سنگین و پرانرژی معروف است که می‌تواند به تأمین انرژی برای فعالیت‌های روزانه و بهبود قدرت فیزیکی کمک کند.
- ضد آلرژی: برخی از ادویه‌های مورد استفاده در قاووت، مانند هل و گشنیز، دارای خواص ضد التهابی و ضد آلرژی می‌باشند که ممکن است به بهبود علائم حساسیت‌ها مانند حساسیت غذایی کمک کنند.
- آرامبخش و مسکن: برخی از ادویه‌های مانند هل و کرچک دارای خواص آرامبخش و مسکن هستند که می‌توانند به کاهش استرس و تسکین دردهای معمولی مانند دردهای معده کمک کنند.
- تقویت قلب: برخی از مواد موجود در قاووت مانند جو، بذر کتان و گشنیز می‌توانند به سلامت قلب کمک کنند. این مواد ممکن است به کاهش فشار خون و کلسترول خون کمک کرده و از بروز بیماری‌های قلبی و عروقی جلوگیری کنند.
به طور کلی، قاووت به عنوان یک غذای سنتی و محلی و بازرگان ایرانی دارای خواص متعددی است که از آن به عنوان یک خوراکی مغذی و مفید برای سلامتی بدن استفاده می‌شود. اما قبل از مصرف بهتر است با پزشک خود مشورت کنید، به ویژه اگر مشکلاتی مانند حساسیت‌ها یا بیماری‌های مزمن دارید.
